منظور از فرایند لغو تعهد آموزش رایگان در سیستم آموزشی ایران چیست؟

فرایند لغو تعهد آموزش رایگان در سیستم آموزشی ایران به این معناست که دانشجوهایی که تو دانشگاه‌های دولتی (دوره‌های روزانه) تحصیل کردن و از امکانات رایگان مثل عدم پرداخت شهریه بهره‌مند شدن، یه تعهدی نسبت به دولت دارن. این تعهد معمولاً به این شکله که باید بعد از فارغ‌التحصیلی، یه مدت مشخصی رو تو ایران کار کنن تا جبران هزینه‌هایی که دولت برای تحصیلشون صرف کرده باشه. حالا اگه بخوان این تعهد رو لغو کنن (مثلاً برای آزادسازی مدرک تحصیلی‌شون که بتونن مهاجرت کنن یا هر دلیل دیگه)، باید یه سری مراحل رو طی کنن که عمدتاً تو سامانه سجاد انجام میشه.
منظور از «لغو تعهدت رو انجام بده تو سامانه سجاد» چیه؟
وقتی به یه دانشجو میگیم "باید لغو تعهدت رو تو سامانه سجاد انجام بدی"، یعنی باید بره تو سامانه جامع امور دانشجویان (سجاد) که زیر نظر وزارت علوم اداره میشه و درخواست بده که تعهد خدمت آموزش رایگانی که موقع ثبت‌نام تو دانشگاه قبول کرده رو باطل کنه. این کار معمولاً برای آزاد کردن مدرک تحصیلی انجام میشه، چون مدرک دانشجوهای دوره روزانه تا وقتی تعهدشون لغو نشه، تو گرو دانشگاه می‌مونه.
مراحل کلی فرایند لغو تعهد تو سامانه سجاد:
1.    تسویه‌حساب با دانشگاه: قبل از هر چیزی، دانشجو باید مطمئن بشه هیچ بدهی‌ای به دانشگاه یا صندوق رفاه دانشجویی (مثل وام، هزینه خوابگاه یا تغذیه) نداره.
2.    ثبت‌نام تو سامانه سجاد: باید تو سایت portal.saorg.ir ثبت‌نام کنه، اطلاعات شخصیش رو وارد کنه و یه حساب کاربری بساز.
3.    درخواست لغو تعهد: تو بخش خدمات سامانه، گزینه "لغو تعهد آموزش رایگان" رو انتخاب می‌کنه و اطلاعات تحصیلیش (مثل مقطع، رشته و دانشگاه) رو وارد می‌کنه.
4.    انتخاب روش لغو تعهد: چند راه برای لغو تعهد وجود داره که دانشجو باید یکی رو انتخاب کنه:
o    پرداخت نقدی: هزینه تحصیل رایگان رو طبق تعرفه‌های مشخص شده می‌پردازه.
o    ارائه سابقه بیمه: اگه بعد از فارغ‌التحصیلی کار کرده و سابقه بیمه داره، می‌تونه با ارائه مدارکش بخشی یا کل تعهد رو لغو کنه.
o    نامه عدم کاریابی: اگه بعد از فارغ‌التحصیلی دنبال کار گشته ولی شغلی پیدا نکرده، با مدرک از اداره کار می‌تونه درخواست لغو بده (باید ظرف 6 ماه بعد از فارغ‌التحصیلی ثبت شده باشه).
o    موارد خاص: مثل بازنشستگی، کارافتادگی یا خدمت سربازی هم می‌تونه تعهد رو لغو کنه.
5.    بارگذاری مدارک: مدارک لازم (مثل مدرک تحصیلی، سابقه بیمه یا گواهی عدم کاریابی) رو تو سامانه آپلود می‌کنه.
6.    بررسی و تأیید: درخواستش اول توسط دانشگاه و بعد توسط سازمان امور دانشجویان بررسی میشه. اگه هزینه‌ای لازم باشه، مبلغش اعلام میشه و باید پرداخت کنه.
7.    آزادسازی مدرک: بعد از تأیید نهایی، تعهد لغو میشه و مدرک آزاد میشه.
چرا این کار مهمه؟
اگه دانشجو بخواد مدرکش رو برای ادامه تحصیل تو خارج از کشور یا مهاجرت استفاده کنه، تا وقتی تعهدش لغو نشده، مدرکش رو بهش نمیدن. پس لغو تعهد تو سامانه سجاد یه قدم ضروری برای کساییه که برنامه‌های دیگه برای آینده‌شون دارن.
در کل، این فرایند یه جورایی راه قانونی برای "خریدن" یا "جبران" اون تحصیل رایگانه که دولت برات فراهم کرده. هر روش شرایط خاص خودش رو داره و بسته به موقعیت دانشجو، ممکنه زمان‌بر یا هزینه‌بر باشه.